Adlis Iqeddsen


Řɛahd Aqdim 


Deg umezwaru ixřeq-dd Arebbi ajenna d temmurt d marra min daysen. Ixřeq iten-dd marra di setta n wussan. Deg wass wiss setta ixřeq-dd bnadem: Adam. Zeg uɣezdis n Adam iksi Arebbi Ḥawa uca igga i-tt d tamɣart i Adam, uca igga i-ten s tnayen di jjennet n Ɛadn. Deg wass wiss sebɛa yareyyeḥ Arebbi zi marra min dd-ixřeq d min igga. (Xzar adlis Amezwaru 1 d 2). 

Adlis iqqar: “Uca iẓra AREBBI marra min igga, u xzar, tuɣa iṣbeḥ aṭṭas. Tedweř d tameddit uca idweř d ṣṣbeḥ: ass wiss setta. Ammu i ittwakemmeř ujenna d temmurt d qaɛ asettef nsen n tzemmar.  Deg wass wiss sebɛa ikemmeř AREBBI řxedmet nnes i igga uca yareyyeḥ deg wass wiss sebɛa zi marra řxedmet nnes i igga. Ibarek AREBBI ass wiss sebɛa uca iqeddes i-t, minzi dayes i yareyyeḥ zi marra řxedmet nnes i dd-ixřeq AREBBI maḥend ad tt igg amenni. " (Amezwaru 1:31-2:3).

S tidett tuɣa Adam d mmis n Arebbi amezwaru i dd-ixřeq (xzar ɛawed Luka 3:38). Arebbi war ɣares bu temɣart am bnadem ifennan d amednub ɣares tamɣart uca yuyur akides. Haca, Arebbi d Amqeddas, war izemmar ad iqbeř uřa d ijj n bnadem d amednub ad yiři akides. Ixřeq-dd Arebbi Adam zeg ucař n temmurt uca xenni igga Arebbi Ḥawa zeg uɣezdis nnes. Man wen iǧan d Babas n Adam? Mɣir Arebbi d wenni i iǧan d Babas n Adam. Ma nzemmar ad nini: Arebbi war ɣares bu mmis am t qqaren waṭṭas n iwdan? Ɛemmarṣ. S tidett Arebbi ɣares ijj n mmis i dd-igga zeg ucař n temmurt řami dd-iṣuḍ řeɛwin n Tudart deg wenẓaren nnes (Amz. 2:7) uca idweř d ijj n bnadem iddaren!

Awarni man aya imsar aqa Adam d Ḥawa xḍan ak-d Arebbi, ksin zi řɣiǧet n tcejjart n tussna n řxar d řɣar di řwest n jjennet awarni řami iɣwa cciṭan Ḥawa, řami xas dd-ixḍeř s waddud n ufiɣar ... Xas uca tewca Ḥawa zi řɣiǧet n tcejjart i Adam. Netta war yugi, ixḍa ak-d Arebbi zi minzi yumur Arebbi Adam maḥend war ttetten zi tcejjart n tussna n řxar d řɣar, uřa zi tcejjart n Tudart, tinni zi řwest n jjennet Ɛadn. 

Adam tuɣa ɣares Tudart ak-d Arebbi i řebda, tuɣa ɣares řehna d marra řxar n jjennet n Ɛadn! Maca issexsar marra aya s ijj n ddenb i ijja ad t tegg tamɣart nnes, xenni netta s yixef nnes ixḍa ak-d Arebbi. Issuffeɣ Arebbi Adam d Ḥawa zi jjennet n Ɛadn, yarezzu ad ineɣ bnadem zeg uɣezdis n ddenb i igga Adam, maca zeg uɣezdis n arreḥmet nnes tameqqrant ixs Arebbi ad issenjem bnadem ... 

Awarni řami issuffeɣ Arebbi Adam d Ḥawa zi jjennet n Ɛadn, sseḍḥan nitni ijj zeg wenneɣni, dewřen d iwdan ifennan, war ɣarsen ɛad Tudart ittduman ak-d Arebbi am qbeř. 

Maca Arebbi d wenni, aqa-t d Tudart i war ifennin, Tudart ittduman i iǧan zi řebda uca ad tiři i řebda n řebdat!  

S ddenb n bnadem idweř din ijj n weḥfur d ameqqran jar Arebbi d bnadem, ijj n weḥfur war izemmar uřa d ijj n bnadem ad t iẓwa. Aṭṭas n iwdan qqaren: Arebbi d arḥim, ad taɣ ad ayi isameḥ ddnub i ggiɣ. Ad taɣ ad zemmareɣ ad ɛduɣ aḥfur, ɛad mařa ittxeṣṣa ayi ad kkeɣ di tmessi. Ammu i d asen ittɣiř i waṭṭas n iwdan. Maca tamesřact war teǧi amenni. Arebbi war iǧi d arḥim waha, maca Netta ɛawed d amqeddas d amsegged. Ma izemmar Arebbi ad ibḍeř tifras nnes iseggden am i ɣa iqbeř ijj bnadem ixemjen ak-d marra ddnub nnes i igga? Ɛemmarṣ. Zi jjihet nneɣni, ma izemmar Arebbi ad ihellek marra iwdan s minzi Netta d amsegged d amqeddas u nitni d imednab? Ma izemmar Arebbi ad ibḍeř arreḥmet tameqqrant nnes di ṭṭweɛ n tsegda nnes? Ɛemmarṣ! 

Min din ɛad … ? 


Arebbi iwca ijj n wawař i Adam d Ḥawa, umi tuɣa inna i cciṭan ameqqran, wenni dd-ixeḍřen  ɣar Ḥawa am ufiɣar: "Ad ggeɣ řeɛdawat jar ac d temɣart, jar zzariɛet nnek d zzariɛet nnes. D tenni nnes ad teřbez azeǧif nnek, u cek ad as třebzed anirz nnes." (xzar adlis Amezwaru 3:15). 

Man aya ixs ad yini aqa din ict n tewwart i usenjem i Adam d Ḥawa s webrid n wawař i iwca Arebbi zi jjihet n zzariɛet n temɣart, ixs ad yini zi jjihet n uḥenjir nnes. 

Turu-dd Ḥawa iḥenjiren: Qayin d Habil u awarni asen inneɣni. Maca Qayin, aḥenjir amezwar, inɣa uma as Habil (aḥenjir nnes wiss tnayen). Ammu dd-iban aqa Qayin war t tuɣi d zzariɛet n temɣart i iwaɛd Arebbi i Ḥawa, minzi netta war iřbiz ca azeǧif n ufiɣar, maca inɣa uma as. Arebbi igga ad issekk Qayin ɣar ijj n wemcan iggʷej. "Xenni inna Qayin i SIDI: 'Lɛiqab inu imɣar wenni umi war zemmareɣ ad t ksiɣ. Aqa Cek ass-a tuẓẓřed-dd xafi zeg uɣembub n temmurt-a uca zeg uɣembub nnek ad ttwaffareɣ, ad iřiɣ d amennejru d ametluɛ di temmurt uca ad yiři marra wenni d ayi i ɣa yafen ad ayi ineɣ.' Xenni inna as SIDI: 'S uya marra wenni i ɣa inɣen Qayin, ad zzayes ntaqmen sebɛa n twařawin.' Uca igga SIDI řeɛřamet i Qayin belli war t ineqq ca wenni t ɣa yafen." (adlis Amezwaru 4:13-15) S uyenni nettwařa belli Arebbi yarḥem x Qayin, maca di řweqt d icten iqqim Arebbi ittᵉṭṭef di tsegda d řmanet nnes am issiggʷej Qayin zi temmurt am mammec dd-issuffeɣ uřa d Adam d Ḥawa zi jjennet Ɛadn. Maca di řweqt d icten iqqim iṭṭef uřa deg wawař nnes i iwaɛd zzat i wudem n Adam d Ḥawa. 

Iban-dd řexxu aqa iḥenjiren n Adam d Ḥawa d imednab am Adam s yixef nnes, awarni řami iwḍa di ddenb, idweř d ijj n bnadem d amednub. U marra neccin d tarwa n Adam, man aya ixs ad yini bellin neccin d imednab. Nettwařa xenni aqa s ddenb n ijjen idweř ddenb ɣar marra. 

Maca man wen zi jjiř n Adam d Ḥawa ad yiři d Amsenjem i tuɣa iwaɛd Arebbi Adam d Ḥawa? Arebbi iqbeř taɣarṣt n Ḥabil, maca Ḥabil immut, acehhad d amezwaru di ṭṭweɛ n liman di Arebbi, minzi idammen nnes iseggeden ttřaɣan-dd i Arebbi. Maca Habil s yixef nnes war izemmar ad iɛdu aḥfur n řmewt nni dd-yusin zi ssibbet n ddenb! S ddenb n yijjen imuṭṭi ddenb ɣar marra. Nettwařa aqa awař  i iwca Arebbi war ittwakemmeř ɛad.   

Lkufr d tuɛeffna n iwdan x temmurt ttraḥ ttmarni ɛad ktar. War ndimen war tuben ca di ssibbet n marra min imsaren ak-d Adam d Ḥawa, uca marra uyuren abrid nsen. Arebbi tuɣa ixs ad ten isshellek marra s ict n sseḥřet d tameqqrant maḥend ad ɣarqen marra. Maca Arebbi igga řeḥsab i ijj n weryaz d amsegged, netta aqa-t d Adam. Ixḍar Arebbi Nuḥ ḥima ad t issenjem ak-d temɣart nnes d třata n iḥenjiren nnes d temɣarin nsen. Yumur Arebbi Nuḥ ḥima ad ibna ijj n uɣarrabu d ameqqran uca Nuḥ igga min d as inna Arebbi. Řami ikemmeř řebni n uɣarrabu, inna Arebbi i Nuḥ: “Adef cek d marra (řaǧ n) taddart nnek deg uɣarrabu, minzi ẓriɣ cek d amsegged zzat i wudem inu di jjiř-a." (xzar adlis Amewaru - udem wiss 7:1). Iḥesb i-t- Arebbi d amsegged zi ssibet n liman i ɣares di Arebbi, Nuḥ ittiqq di Arebbi (xzar adlis Amezwaru - udem 9:21). Arebbi isshellek marra iwdan s sseḥřet tameqqrant i igga x temmurt u x marra tiqiccatin n idurar yuɛřan. Ttwassnejmen mɣir Nuḥ d temɣart nnes d třata n iḥenjiren nnes ak-d temɣarin nsen waha, tmenya n iwdan ak-d marra imuddaren min xef iweṣṣa Arebbi ad ten iksi deg uɣarrabu. 

Mayemmi ttwassnejmen nitni? S minzi Arebbi ixḍar Nuḥ u igga as řeḥsab i liman nnes (man aya ixs ad yini ttiqqet nnes di Arebbi) d tsegda am mammec neqqar deg Wedlis Iqeddsen di Tebrat i Iɛibraniyyen 11:7: "S liman tuɣa Nuḥ itteggʷed, awarni řami d as ittwanna min tuɣa ɛad war dd-ibinen, uca igga aɣarrabu i usenjem n iḥenjiren n twacunt nnes. S man aya aqa iḥkem ddunect uca idweř d awrit n tsegda tenni iǧan ɛlaḥsab liman."  

image.jpg


Ttwassnejmen třata n iḥenjiren n Nuḥ akides: Cam, Ḥam d Yafiṭ. Urwen asen-dd ɛawed iḥenjiren. Iḥenjiren n Cam tuɣa-ten d Ɛilam, Accur, Arfakcad, Lud d Aram. … Arfakcad ijja-dd Calaḥ u Calaḥ ijja-dd Ɛabir. Xenni: “Ttwarwen-dd i Ɛabir tnayen n iḥenjiren. Ijjen qqaren as Falaj, minzi deg wussan nnes tettwafeǧeq temmurt, u qqaren i umas Yuqṭan.” (Amezwaru 10:25). Ad taɣ tuɣa tammurt qbeř ɛad d icten uca tettwafeǧeq temmurt deg wussan nni. Deg umezruy n wexřaq n ddunnit nufa awařen-a: “Uca inna AREBBI: “Ad munen waman i iǧan swadday i ujenna ɣar ijj n wemcan maḥend ad dd-iban řbarr!” Uca ammu i temsar.” (Amezwaru 1:9)

Xenni nufa belli tuɣa din ijj n wemcan n waman u arendad nnes ict n temmurt war tᵉttwamsebḍi, tuẓeɣ, war iǧi am mammec tt nufa řexxu: ict n tammurt tᵉttwamsebḍa deg ‘iziynan’ imeqqranen umi neqqar Ifriqiya, Urupa, Amrika, Asiya, Ustraliya ak-d tegzirin nsen d řebḥur jar asen. 

Mařa tuɣa din s tidett ict n temmurt tuẓeɣ war tᵉettwamsebḍi, ad taɣ tettwafeǧeq temmurt nni deg wussan n Falaj uca banen tt i-dd tḥezzizin uca bdan waman ad azzřen daysent, dewřent d řebḥur, am ten nettwara řexxu.

Man aya marra imsar war iǧi aṭṭas n iseggʷusa awarni řami dd-tusa ṣṣeḥřet. 

Maca temsar uřa d ict n tmesřact nneɣni deg wussan nni i zi zeɛma ‘tᵉttwafǧeq’ temmurt. Awarni i sseḥřet ttwabezzɛen iwdan x tmmura umi issemsebḍa Arebbi iřsawen nsen jar asen řami tuɣa bennan lburj n Babil di temmurt n Cinɛar (Lɛiraq n yiḍa). Arezzun ad awḍen ɣar ujenna, minzi dewřen d imɛeffaren deg wuřawen nsen (Xzar Amezwaru 11). Am bdan ssawařen s iřsawen ifarzen, war zemmaren ɛad ad zedɣen ak-d wayawya, ggʷeden ijj zeg wenneɣni. Mkuř řgens iṭṭef abrid nnes, ɣar ict n temmurt i d asen isscen Arebbi. Ammu dd-dḥaren řegnus n ddunect, ddunect war teǧi ɛad d temmurt d ijjen am qbeř u iřes n bnadem war iǧi ɛad d yiřes d ijjen am qbeř u iwdan war ǧin ɛad d řgens d ijjen am mammec ten tuɣa zeg umezwaru. Aqa din timmura ifarzen d řegnus ifarzen ak-d iřsawen nsen ifarzen.

Ixḍar SIDI AREBBI Ibrahim, inna as: “Ffeɣ zi temmurt nnek, zi temmurt mani dd-txeřqed u zi taddart n babac, ruḥ ɣar temmurt i d ac i ɣa ssecneɣ. Ad zzayek dd-ssuffɣeɣ ijj n řgens imɣar, ad ac barkeɣ u ad ssemɣareɣ isem nnek uca iři d cek ɛawed d lbaraka. Ad barkeɣ wenni cek i ɣa ibarken u wenni cek i ɣa ineɛřen, ad t neɛřeɣ. Dayek i ɣa ttwabarkent marra twacunin n temmurt.” (Amezwaru 12:1, 2)

Arebbi ixḍar Ibrahim, iwaɛd as ad zzayes dd-yejj ijj n řgens imɣar i ɣa yiřin d lbaraka i marra řegnus. Iwaɛd as ɛawed ict n temmurt, maca man aya war ittiři am mammec t igga ak-d řegnus n ddunect inni ittwamsebḍan x temmurt ɛlaḥsab iřsawen nsen d timmura nsen. Lla, man aya ad yiři s wawař i iwca Arebbi i Ibrahim. 

Rajan Ibrahim d Sara ad yiři lwaɛd i Ibrahim, rajan ařami dewřen war zemmaren ad ṭṭfen iḥenjiren umi dewřen mɣaren aṭṭas. Deg wussan nni iḍhar-dd Arebbi i Ibrahim d Sara, iwaɛd i-ten s ijj n uḥenjir. Awarni řami iɛdu řmijař n řweqt i inna Arebbi i Sara, turu-dd aḥenjir, Tuɣa aḥenjir-a x řeḥsab n lwaɛd n Arebbi. Ma tuɣa netta d zzariɛet i zi iwaɛd Arebbi Ḥawa? Ejj aneɣ ad nẓar. 

image-2.jpg

Ittar Arebbi zi Ibrahim maḥend ad as iwc mmis Isḥaq d taɣarṣt (=ddbiḥet). Ibrahim issgaɛɛed taxedmect ḥima ad iɣarṣ i mmis, maca di tsaɛɛet nni iřaɣa as-dd Lmalak n SIDI zeg ujenna: “Ibrahim, Ibrahim!” Netta inna: “Necc aqa ayi da!” Xenni inna as: “War swiẓẓiḍ afus nnek ɣar uḥenjir niɣ ad as tegged ca, minzi řexxu aqa ssneɣ belli teggʷeded AREBBI u war xafi tessɛizzed ayenni n mmic.” (Amezwaru 22:10, 11). 

Mayemmi imneɛ Arebbi Ibrahim maḥend ad iwc mmis d taɣarṣt uca iwca as xenni izmar. Ma izmar ḥsen zi mmis? Ɛemmarṣ! Mayemmi xenni? Ma minzi Arebbi ixs ad ijarreb Ibrahim waha? Lla! Aqa din ict d řḥajjet d tameqqrant x tanita. Man ta? Aqa mmis n Ibrahim war izemmar ad ikkes ddenb i igga Adam, minzi marra iwdan d imednab. Uřa d mmis n Ibrahim war ineffeɛ i uxeǧeṣ n ddenb n bnadem, s minzi marra iwdan d imednab. Uřa d mmis n Ibrahim war izemmar ad ikkes ddnub i dayes izedɣen u di marra iwdan. 

Zi Ibrahim ittwaxřeq-dd řgens n Israyil, minzi netta ijja-dd Isḥaq, Isḥaq ijja-d Yaɛqub u Yaɛqub ijja-dd 12 n iḥenjiren nnes uca Arebbi isemma as Israyil. Xenni dewřen 12 n iḥenjiren d 12 n tqebbař n Israyil. Yusuf d ijjen zzaysen, maca umi aytmas carhent, zzenzen t di Miṣra. Maca Yusuf ittiqq di Arebbi uca Arebbi igga i-t d ajeǧid n Miṣra sadu ufus n Firɛun, ajeǧid n Miṣra. Maca tuɣa ijj n řaẓ d ameqqran iggur ad iřqef tammurt n Miṣra i yijj n řmijař n sebɛa n iseggʷusa awarni i sebɛa n iseggʷusa n ufeyyeḍ. Izwar issiweř Arebbi x řaẓ nni i Firɛun di tirja uca Yusuf ifessar as min texs ad tinni tirja nnes. Igga Yusuf s tiɣit uca ixemmeř aṭṭas n imendi di sebɛa n iseggʷusa n ufeyyeḍ ḥima ad ɣarsen yiři macca deg wussan n řaẓ i dd-yusin x Miṣra u x marra ddunect. Ammu i issenjem Yusuf marra řegnus maɣar marra usin-dd ɣares di Miṣra, ttaren zzayes ḥima ad ṭṭfen imendi zeg ifassen nnes. Uřa d aytmas inni tuɣa yarezzun macca, usin-dd ɣar Misřa. Nitni ufin aqa umatsen Yusuf iddar ɛad, idweř d ajeǧid n Miṣra, uca ggʷeden zzayes. Maca netta yarḥem xasen, iɣfar asen ddnub nsen i zi kides xḍan, uca iwca asen u i babas Yaɛqub macca d ijj n wemcan di temmurt n Misřa ḥima ad din zedɣen. 

Tuɣa Yusuf d amsenjem n ddunect deg wussan nni, maca netta war izemmar ad ifekk bnadem zi ddnub nnes u war izemmar ad ibeddeř uř n ayt n Israyil ařami war qqimen xeṭṭan ak-d Arebbi. Netta d ijj n umedya n ijj n Ujeǧid nneɣni d ijj n Umsenjem nneɣni i war dd-yusin ɛad.


image-3.jpg

Awarni aṭṭas n iseggʷusa ffɣen ayt n Israyil zi temmurt n Miṣra minzi ijj n Firɛun nneɣni i war issin Yusuf isseqseḥ xasen tudart di Misřa aṭṭas. Igga i-ten d isemɣan, ixs ad ineɣ marra iḥenjiiren nsen. Maca Arebbi issenjem Musa zeg ifassen nsen, ijja tamɣart n Firɛun ad t teksi d mmis ɣares zeg waman n yeɣzar n Nil nni di t tegga yemmas zi tiggʷudi n řumur n Firɛun. Ammu i yarra Arebbi Musa d ict n řqecɛet deg ifassen nnes, igga zzayes ijj n usenjem d ameqqran am Yusuf, wenni i ɣa issnejmen řgens nnes Israyil, zeg ifassen n Firɛun, wenni d amedya n umeqqran qaɛ n ddunect-a, aqa-t d cciṭan. 


image-4.jpg

Arebbi igga Musa d umas Harun d imgewwaden n řgens. S ufus n Musa issehwa-dd Arebbi 10 n jjrayeḥ iqesḥen x temmurt n Miṣra minzi Firɛun war ten ijji ad ffɣen zi Miṣra maḥend af ɛebden Arebbi nsen. Ɣar uneggar n jjriḥect wiss ɛecra ijja Firɛun ad iffeɣ řgens n Israyil zi Miṣra, awarni řami yumur Arebbi ayt n Israyil maḥend ad xetnen marra iryazen u maḥend ad ɣarṣen i yijj n izmar i kuř ict n twacunt n ayt n Israyil. Tuɣa ittxeṣṣa ad ruccen idammen n izmar barra ɣar tewwura nsen u deɣya di ǧiřet awarni řami ɣarṣen i izmar, ccin t di tudrin nsen. 

Taɣarṣt tanita qqaren as taɣarṣt n Useɛdu (niɣ ‘pasxa’) minzi Arebbi di ǧiřet awarni řami d as ɣarṣen tuɣa Arebbi ittekk x tudrin n marra iwdan di Miṣra, uca mařa war iẓri idammen x řeḍruf n tewwart, ittadef Netta ɣar taddart nni uca ineqq amenzu. Ammu i inɣa Arebbi imenza n marra Imisriyyen řami war iẓri idammen ɣar tiwwura nsen, zeg umenzu n Firɛun ař amenzu n tesmeɣt d imenza n řebhayem. 

Maca di ǧiřet nni ffɣen ayt n Israyil zi Miṣra. Maca iḍfar i-ten Firɛun s řɛeskar nnes, ixs ad ten imneɛ ad raḥen. Arebbi igga ijj n webrid x wudem n řebḥar i ayt n Israyil s ufus n Musa, uca ẓwan řebhar x iḍaren, am ten ḍeffaren Imiṣriyyen. Maca umi iwḍen ɣar ujemmaḍ, ibelleɛ Arebbi abrid nni, ijja aman n řebḥar ad azzřen uca ɣarqen Imiṣriyyen di řebḥar s ikarruten nsen, war ijji uřa d ijj zzaysen. 


image-5.jpg

Ḍfaren ayt n Israyil abrid i d asen isscen Arebbi di řexřa, ařami iwḍen ɣar wedrar n Sina mani d asen iwca Ttawrat s ufus n Musa. Qqnen ijj n Řɛahd ak-d Arebbi maḥend ad ggen marra min yuran di Ttawrat. Tuɣa arezzun ad ḍfaren Řɛahd i kidsen igga Arebbi.

Di Řɛahd nni igga Arebbi ak-d ayt n Israyil dayes 10 n tewṣiyyat n Ttawrat, dayes tiwhibin d ikehhanen d ijj n Uqiḍun Iqeddsen d ijj n Řefnar s 7 n tfawin s zzect d ict n ṭṭabřa s Weɣrum n Wescan d ijj n Uɛaltar n řebxur d Ttabut (dayes i ttwaggent tnayen n teřwiḥin n weẓru n Ttawrat i iwca Arebbi i Musa ak-d taɣɣarct n Musa d weɣrum i ccin ayt n Israyil di řexřa qqaren as ‘manna’) d ixiruben (lmalakat n Arebbi) nni ibedden x Ttabut am xezzaren ɣar idammen i issizeř Ukehhan Ameqqran x tqebbart n weṣřaḥ i iǧan x Ttabut, u tuɣa dayes ɛawed aṭṭas n tmesřayin nneɣni ... Xzar adlis wiss tnayen n Řɛahd Aqdim qqaren as Uffuɣ (Exodus, Exodo, Exode). 

Tuɣa Aɛuǧi n Arebbi, ixs ad yini Řɛezz nnes iqeddsen d Ṣṣulṭa nnes, izeddeɣ deg Weqdas n Uqeddas deg Wexxam n Daxeř ɣar ḍeffar n Uqiḍun Iqeddsen, war izemmar ad din yadef uřa d ijj, mɣir akehhan ameqqran ict n twařa deg useggʷas waha maḥend ad irucc idammen n tɣarṣa (ddbayeḥ) x tqebbart n weṣřaḥ i iǧan x Ttabut uřa x temmurt zzat i Ttabut. Arebbi d Amqeddas qaɛ, bnadem war izemmar ad ɣares dd-iqarreb amenni waha! 

Aṭṭas n tɣarṣa i tuɣa ittxeṣṣan i Wudayen ad tent qeddmen i Arebbi, waxxa iwca asen tent Arebbi s yixef nnes minzi Netta ixřeq-dd marra imuddaren, am ifunasen am izmaren.  Ayt n Israyil iwyen tent ɣar uɛaltar maḥend ad tent qeddmen d taɣarṣt ɣares. Adlis Iqeddsen iqqar: 

"Minzi řeɛmar n arrimet deg idammen uca Necc wciɣ awem ten x uɛalṭar (=řmedbeḥ) maḥend ad fdin x řeɛmur nwem, minzi idammen d ina i ɣa fdin x řeɛmar." (Lawi 17:11)

Iban-dd zeg wawařen-a aqa Arebbi iḥseb idammen d řefdiyyet i ddnub s minzi idammen d řeɛmar n bnadem niɣ idammen sekkwan řeɛmar n bnadem. Maca idammen n řmař aynaw war zemmaren ad fdin ddenb n bnadem s tidett, uca uřa d idammen n bnadem amednub amecnaw mmis n Ibrahim war sekkwin walu i ufekki n bnadem zi řḥař nnes i di iwḍa zeg wami ixḍa Adam.

image-6.png

Awarni ufuɣ zi Miṣra indeh Arebbi řgens n Israyil ɣar temmurt n Kenɛan nni iwaɛd Arebbi zic i Ibrahim d iḥenjiren nnes d řwart. Ḥesben ayt n Israyil ixef nsen d tarwa n Ibrahim uca arezzun ad tt ṭṭfen d řwart sadu ufus n Musa. Maca umi ẓrin tammurt d řegnus i dayes, ggʷeden aṭṭas zeg umenɣi akidsen ḥima ad tt ṭṭfen. Nitni war ttiqqen (=uminen) Arebbi belli Netta ad ten tt iwc deg ifassen nsen. Ugin ad tt adfen. S uyenni ijja i-ten Arebbi ad telɛen arbɛin n iseggʷusa di řexřa ak-d Musa d Harun, s Uqiḍun Iqeddsen d marra řeqcuɛ nnes, Telɛen zeg wemcan ɣar wemcan nneɣni am d asen izwar Arebbi deg ijj n useynu s uziř u s ǧiřet Netta iḍfar i-ten, idweř useynu nni d ijj n uqellij n tmessi ɣar ḍeffar n řgens. Ammu i-ten indeh Arebbi s uziř u issar xasen s ǧiřet ařami war zemmaren řɛedyan ad ɣarsen dd-qarrben zi ḍeffar zi ssibbet n uqellij n tmessi i di tuɣa Arebbi yuyur akidsen. 

Awarni 40 n iseggʷusa udfen nitni ɣar temmurt n Kenɛan sadu ufus n umgewwad Yacuwa. Ɣellben x imezdaɣ n Kenɛan, zedɣen din ɛřayen 400 n iseggʷusa ař ussan n ujeǧid Dawud, wenni d ajeǧid wiss tnayen n Israyil awarni Cawul, wenni tuɣa d ajeǧid amezwaru. Maca ajeǧid Cawul war tuɣi mliḥ ak-d Arebbi, s uyenni ixḍar Arebbi Dawud d ajeǧid awarni as.    

Zi temẓi nnes tuɣa Dawud d ameksa. Iḥeṭṭa uǧi, tuɣa ittmenɣa ak-d řewḥuc, inɣa ayrad. War itteggʷed ḥed, ittiqq di Arebbi n Israyil. Umi tuɣa Dawud ɛad d aḥudri tuɣa ajeǧid Cawul ittmenɣa ak-d Ifilisṭiniyyen. Ayt n Israyil ggʷeden aṭtas řami jjiḥer n Ifilisṭiniyyen qqaren as Juliyat, isseḥqara zzaysen, ittar zzaysen ijj n weryaz maḥend ad kides imneɣ.Tuɣa Juliyat d ameqqran aṭṭas, ɛřayen 3 mitru n řuɛřa u ɣares řesnaḥ issaggʷaden u yarḍ taseddart n řɛeskar n wuzzař. Maca Dawud yuzzeř ɣares-dd, iɣelleb xas s Yisem n Arebbi n Israyil řami t iřqef s ijj n weẓru:  

"Iwta Dawud ɣar tecyart nnes n tarewsa, ikkes-dd ijj n weẓru, iḥejjar (i-t) s iǧiy uca iřqef Afilisṭini di tenyart nnes. Aẓru iřqef tanyart nnes uca iwḍa netta x uɣembub nnes ɣar temmurt. Ammu i iɣřeb Dawud Afilisṭini s ijj n yiǧiy u s ijj n weẓru. Netta iřqef Afilisṭini, inɣa i-t. War ɣares tuɣi i Dawud qaɛ ssif deg ufus nnes." (1 Ṣamwil  17:49, 50).


image-7.jpg

Dawud iɣelleb x marra řɛedyan nnes zi daxeř u zi barra tammurt n Israyil, tammurt nni ṭṭfen nitni d řwart zeg ufus n Ifilisṭiniyyen. Netta tuɣa ittexs Arebbi n Israyil aṭṭas ařami ixs ad as ibna ict n Taddart di Urcalim, ict n Zzawect d Tameqqrant i Arebbi. Maca Arebbi war t ijji ad ibna Taddart nni, zi ssibbet n idammen i issizeř Dawud deg waṭṭas n imenɣan i imneɣ. Isamḥ as Arebbi maḥend ad issewjed řebni waha, inna aqa mmis Suliman ad tt ibna. 

Tuɣa Dawud d ijj n ujeǧid d ameqqran i immenɣen aṭṭas s Yisem n Arebbi n Israyil u tekka xas aṭṭas n tamara d umarret. Ittirar lharpa, yura izřan i Arebbi, qqaren asen 'Izehhiden', netta d amwaḍeɛ aṭṭas zzat i wudem n Arebbi, ittnabba x Lmasiḥ i dd ɣa yasen am waṭṭas n inabiyyen i dd-yusin awarni as: Icaɛya, Irmiya, Ḥazqiyal, Daniyal, Ḥuciɛa, Yuwil, Ɛamus, Ɛubadya, Yunus, Mixa, Naḥum, Ḥabaqquq, Ṣafanya, Ḥaggayi, Zakariyya d Malaxi. 

Min iɛna Lmasiḥ nni xef ittnabba Dawud uřa d marra inabiyyen? Awař Lmasiḥ ixs ad yini ‘amedhun’, ijj n bnadem dehnen t s zzect x uzeǧif nnes. Isem ‘Xristus’ (awař-a iffeɣ-dd zeg iřes n Tyunanit) dayes simant n řmeɛna: ‘amedhun’. Ittxeṣṣa aneɣ ad nessen aqa marra ikehhanen d ijeǧiden di Israyil ttwadehnen. (xzar Lawi 4:3, 1 Ṣamwil 10:1, 1 Ṣamwil 16:13, 1 Ijeǧiden 1:50-53). Musa idhen ɛawed Aqiḍun Iqeddsen d marra řeqcuɛ i dayes qbeř ma ad bdan ad dayes sexxaren i Arebbi. Musa idhen akehhan Harun, uca awarni aṭṭas n iseggʷusa idhen anabi Camwil ɛawed Cawul, ajeǧid amezwaru n Israyil, u awarni as uřa d ajeǧid Dawud. Nettwařa xenni aqa ijeǧiden d ikehhanen nitni d ‘imasiḥen’ n Israyil, u ɛawed Dawud simant nnes tuɣa d ijj n ‘lmasiḥ’, ijj n umedhun. 

Ma tuɣa Dawud d marra inabiyyen ttrajan ixef nsen, umi tuɣa ttnabban x Lmasiḥ I dd ɣa yasen. Ɛemmarṣ. Maca tuɣa ssawař x ijjen ad dd-yas awarni asen, ijjen nni d Mmis d Akehhan d Ajeǧid deg yixef nnes deg umur d ijj, minzi ɛad ajeǧid ameqqran Dawud war izemmar ad ifekk ixef nnes zi ddenb i izeddɣen deg wuř nnes. 

S uyenni iwaɛd Arebbi i Dawud ammu:

“Umi iqqim ujeǧid Dawud di taddart nnes u SIDI tuɣa igga as řehna zi marra řɛedyan nnes i d as dd-innḍen, imsar, aqa inna ujeǧid i unabi Natan: “Xzar, necc zeddɣeɣ deg ict n taddart n ukeccuḍ n tcejjart n tengelt, maca Ttabut n SIDI izeddeɣ di řwest n tjartiřin n Uqiḍun.” Natan inna i ujeǧid: “Uyur waha, egg marra min ɣarek deg wuř nnek, maɣar SIDI akidek.” 

Di ǧiřet nni imsar aqa iffeɣ wawař n SIDI ɣar Natan, inna: “Uyur, ini i umsexxar inu, i Dawud: ‘Ammu i iqqar SIDI: Ma cek texsed ad ayi tebnid ict n taddart, maḥend ad dayes zedɣeɣ? Ɛemmarṣ war zdiɣeɣ deg ict n taddart zeg wass umi dd-ssgaɛɛdeɣ ayt n Israyil zi Miṣra ɣares ař ass-a, maca durryeɣ deg ijj n Uqiḍun, deg ict n Tzeddiɣt. Mani mma durryeɣ ak-d ayt n Israyil, ma Necc ɛemmarṣ ssiwřeɣ uřa s ijj n wawař i ict zi tqebbař n Israyil tinni i umureɣ ad arwesen řgens inu Israyil, u nniɣ: Mayemmi war d ayi tebnim ict n Taddart n ukeccuḍ n tcejjart n tengelt?’ ”

Xenni řexxu, ammu i ittxeṣṣa ad tinid i umsexxar inu, i Dawud: “Ammu i iqqar SIDI n řɛeskarat: Necc iwyeɣ-dd cek zi řkuri, zi ḍeffar n wuǧi, maḥend ad tiřid d amgewwad x řgens inu, x Israyil. Mani ma tuyured, Necc aqa ayi akidek u Necc qḍiɣ x marra řɛedyan zzat i wudem nnek. Necc ggiɣ ac ijj n isem d ameqqran amecnaw ismawen n imeqqranen nni iǧan x temmurt. Necc neyyceɣ ijj n wemcan i řgens inu, i Israyil, uca ẓẓuɣ t din maḥend ad izdeɣ deg wemcan nnes u war itwassenhezzi ɛad uřa war t ssḥeṣṣarin ɛad ayt n řmuɛṣiyyet am deg umezwaru, zeg wass nni ggiɣ Necc řquḍat x řgens inu Israyil. Necc wciɣ ac řehna zi marra řɛedyan nnek uca řexxu ad ac isscen SIDI, aqa SIDI ad ac igg ict n taddart. Řami ttwakemmřen wussan nnek uca tettwassarsed deg wenḍeř jar řejdud nnek, ad dd-ssekkareɣ zzariɛet nnek i dd-itteffɣen zi daxeř nnek u Necc ad ssmetneɣ tageldit nnes. Netta ad ibna ict n taddart i Yisem inu u Necc ad ssmetneɣ řkursi n tageldit nnes i řebda. Necc ad iřiɣ d Baba as i netta u netta ad yiři i Necc d mmi. Mařa netta iffaryeḍ, ad t arebbiɣ s weɛmud d teyyita n bnadem. Tamexsiwt inu icewwaren war zzayes ttxennes am mammec tessxenseɣ Necc x Cawul, wenni i dd-kkseɣ zi zzat n wudem nnek. Taddart nnek d tgeldit nnek ad ttwassmetnent zzat i wudem nnek i řebda, řkursi igellden nnek ad iqqim ibedd i řebda.’ ” Natan issiweř ɣar Dawud awařen-a d ijjen d marra asargeb-a. (2 Ṣam. 7:1-17)

Netwařa aqa Arebbi iwaɛd Dawud ijj mmis nni i ɣa yiřin x řkursi n tgeldit nnes i řebda. Man aya ixs ad yini belli mmis n Dawud nni ad yiři d bnadem zeg ijj n uɣezdis maca zeg uɣezdis nneɣni ad yiři am Arebbi wenni ɣar teǧa Tudart i war ifennin, minzi neɣra aqa tagelda d řɛarc d tgeldit n mmis n Dawud ad qqimen i řebda! Ammu i tuɣa ttnabben ɛawed marra inabiyyen x twasit n Ujeǧid Ameqqran n Israyil u x Tgeldit ittduman i řebda i-dd ɣa yasen.

Maca am nizwar nenna, Dawud war izemmar ad ifekk ixef nnes zi ddenb i iddaren deg wuř nnes, waxxa ɣares řemɣaret aṭṭas Uřa d ijeǧiden, tarwa nnes awarni as war zemmaren, dennben mahu, ɛebbden laṣnam, ffɣen zeg webrid n uɛbed n Arebbi n Israyil, fessden Zzawect nnes Iqeddsen di Urcalim, ssidfen daysen irebbiten iɣriben ařami ixeyyeq Arebbi aṭṭas s waṭṭas, issuffeɣ i-ten zi temmurt i d asen iwca awarni řami dd-ffɣen zi Miṣra, indeh i-ten ɣar temmurt n Babil (Lɛiraq n řexxu). Nabuxadnaṣṣar, ajeǧid n Babil ihdem Zzawect Iqeddsen di Urcalim, iwyi akides řeqcuɛ iqeddsen zzayes, issars i-ten di zzawect n irebbiten nnes di Babil uca tedweř tendint n Urcalim d řxarbet u imezdaɣ n temmurt, ayt n Israyil indeh i-ten di lmenfa ɣar Babil, zedɣen din 70 iseggʷusa. 

Ntaf xenni aqa Řɛahd Aqdim war ineffeɛ ca i ayt n Israyil minzi nitni war zemmaren ad kemmřen marra lfarayiḍ d tweṣṣa i d asen iwca Arebbi s ufus n Musa. Fecřen s ssibbet n ddenb i iddaren deg wuřawen n bnadem zeg wami ixḍa Adam, bnadem amezwaru. Adam ixḍa u Ḥawa tᵉttwasseɣwa. S uyenni dewřen marra iwdan d imednab zeg wussan n Adam ař ussan n Nuḥ, u zeg wussan n Nuḥ ař ussan n Ibrahim, u zeg wussan n Ibrahim ař ussan n Yaɛqub, u zeg wussan n Yaɛqub d 12 iḥenjiren nnes ař ussan n Musa, u zeg wussan n Musa ař ussan n ujeǧid n Israyil Dawud, u zeg wussan n Dawud ař ussan n Lmasiḥ wenni dd-ixeřqen zi Maryam (tamɣart Tudact zi teqbič n ujeǧid Dawud) s Arruḥ Iqeddsen.  

Ntaf xenni aqa Adam issexsar Tudart nnes ittduman ak-d Arebbi, uřa d ayt n Israyil war zemmaren ad ɛedřen tuyurt tamednubt nsen s ukemmeř n marra min ittwaweṣṣan di Ccariɛa n Musa niɣ s tewhibt n řuřuf n imuddaren x uɛaltar zzat i Uqiḍun Iqeddsen d Zzawect Tameqqrant nsen di Urcalim i uɛbad n SIDI Arebbi x řeḥsab n lfarayiḍ d tweṣṣa nnes. 

Awarni 70 n iseggʷusa di Babil yarra Arebbi řḥakem n Lfurs, qqaren as Qurac, wenni izwaren iṭṭef Tageldit n Babil, maḥend ad ibarreḥ s tiřelli i řgens n Wudayen i din iǧan. Wi tuɣa ixs ad dd-iɛqeb aqa ɣares ttesriḥ zzayes. Mɣir ijj n wezyen d ameẓyan n ayt n Israyil ṭṭfen tawwart nni, dewřen-dd ɣar temmurt n Yahuda d tendint n Urcalim d Zzawect Tameqqrant i ittwahedmen ař dsas nnes. Ɣar umezwaru ɛedřen Zzawect, xenni bnan řeḥyuḍ ɛawed. Inni d asen dd-innḍen arezzun ad ten ssiggʷden di marra man aya, maca Arebbi iwca asen afus. Maca tageldit n Israyil war dd-tedwiř ɛawed, s minzi qqimen sadu ufus n Lfurs, u awarni as sadu ufus n Iyunaniyyen d řḥakem nsen Aliksandir Ameqqran, u awarni as sadu afus n Irumaniyyen, řweqt nni di dd-ixřeq Yeccu Lmasiḥ. 

Mammec i ɣa yiři xenni usenjem n Arebbi i iwaɛd Adam d Ḥawa? Arebbi tuɣa yarezzu ijj n mmis n bnadem břa řɛib deg wemcan n Adam, maca umi war t yufi jar tarwa n bnadem u war t yufi ɛawed jar ayt n Israyil, isekk-dd Mmis wenni dd-iqqarṣen zeg Wudayen, ixs ad yini zi teɛzarect Maryam, s Arruḥ Iqeddsen, u Tanita tuɣa tt d Zzariɛet n Temɣart: Yeccu Lmasiḥ. Uca umi tuɣa Yusuf, wenni ḥesben nitni d baba as, iffeɣ-dd zi tarwa n ujeǧid Dawud (waxxa war din teǧi tageldit deg wussan nni), tuɣa Yeccu Lmasih di řweqt d ijjen uřa d mmis n Dawud uca uřa d mmis n Ibrahim, wenni iǧan d babas n řgens n Israyil. 

Adlis n umezruy n wexřaq n Yeccu Lmasiḥ, mmis n Dawud, mmis n Ibrahim iqqar (L’Injil Matta 1).

Ibrahim ijja-dd Isḥaq, Isḥaq ijja-dd Yaɛqub, Yaɛqub ijja-dd Yahuda d aytmas. Yahuda ijja-dd Fariṣ d Zaraḥ ak-d Tamar, Fariṣ ijja-dd Ḥaṣrun, Ḥaṣrun ijja-dd Aram, Aram ijja-dd Ɛamminadab, Ɛamminadab ijja-dd Naḥcun, Naḥcun ijja-dd Salmun, Salmun ijja-dd Buɛaz ak-d Raḥab, Buɛaz ijja-dd Ɛubid ak-d Raɛut, Ɛubid ijja-dd Yassa, Yassa ijja-dd Dawud, ajeǧid, uca Dawud, ajeǧid, ijja-dd Suliman ak-d temɣart n Uriya. 

Suliman ijja-dd Raḥabɛam, Raḥabɛam ijja-dd Abiya, Abiya ijja-dd Asa, Asa ijja-dd Yahucafaṭ, Yahucafaṭ ijja-dd Yuram, Yuram ijja-dd Ɛuzziya, Ɛuzziya ijja-dd Yutam, Yutam ijja-dd Aḥaz, Aḥaz ijja-dd Ḥizqiya, Ḥizqiya ijja-dd Manassa, Manassa ijja-dd Amun, Amun ijja-dd Yuciya, Yuciya ijja-dd Yakunya d aytmas di řweqt n tmeḥbast di Babil. 

Awarni řami xasen uẓẓřen ɣar Babil, Yakunya ijja-dd Caɛaltiyil, Caɛaltiyil ijja-dd Zarubbabil.  Zarubbabil ijja-dd Abihud, Abihud ijja- dd Alyaqim, Alyaqim ijja-dd Ɛazur, Ɛazur ijja-dd Ṣaduq, Ṣaduq ijja- dd Axim, Axim ijja-dd Aliyud, Aliyud ijja-dd Aliɛazar, Aliɛazar ijja-dd Mattan, Mattan ijja-dd Yaɛqub, Yaɛqub ijja-dd Yusuf, aryaz n Maryam, tenni i dd-ijjin Yeccu umi qqaren Lmasiḥ. 

S uyenni marra arrawen zi Ibrahim ař Dawud iwḍen arbeɛṭac n warrawen. Zi Dawud ař tameḥbast di Babil arbeɛtac n warrawen uca zi tmeḥbast di Babil ař Lmasiḥ arbeɛtac n warrawen. 

— Ammu i yemsar wexřaq n Yeccu Lmasiḥ. Umi yemmas Maryam tuɣa-tt d tanexḍebt n Yusuf, iḍhar-dd belli nettat teksi aɛeddis zi Arruḥ Iqeddsen qbeř i ɣa meřcen. Umi aryaz nnes Yusuf tuɣa iggur nican, u war ixs ca ad tt issbehdeř, tuɣa yarezzu ad as iǧef s tnuffra. Umi tuɣa ittxarraṣ di man aya, iḍhar as-dd Lmalak n SIDI di tarjit, inna: “A Yusuf, a mmis n Dawud, war tteggwed ad dd-tawyed Maryam d tamɣart nnek, minzi wenni i dayes dd-ixeřqen, aqa Netta zi Arruḥ Iqeddsen. Nettat ad taruw Aḥenjir, ad t tsemmid Yeccu, minzi Netta ad issenjem řgens nnes zi ddnub nsen.” 

Marra aya imsar ḥima ad ittwakemmeř min inna SIDI s uqemmum n unabi, umi inna: 

“Xẓar, taɛzarect ad teksi ddeyset uca ad taruw Aḥenjir, ad as tegged ‘Ɛimmanu-Il’
min ixs ad yini: ‘AREBBI aqa-t akidneɣ’.” 

Řami dd-ifaq Yusuf zeg iḍeṣ, igga am mammec tt yumur Lmalak n SIDI uca yiwyi-dd tamɣart nnes ɣares, uca netta war ɣares dd-iqarreb ca ařami dd-turuw Mmis amenzu uca tsemma i-t ‘Yeccu’. 

Ma Yeccu wanita d tidett d mmis n Dawud? … Wah, nican, Netta zi jjiř n Dawud … ixs ad yini am mammec ttwařan iwdan u ɛlaḥsab lfarayiḍ n Ccariɛa. Nitni ḥessben t d mmis n Yusuf d Maryam, uca ssnen aqa ɣares aytmas d yessmas! (xzar L’Injil Matta 12:46, 13:55-56, L’Injil Markus 3:31-32, 6:3 u L’Injil Luka 8:19-20, L’Injil Yuḥanna 2:12). Man aya zi jjihet n wexřaq nnes ɛlaḥsab Ccariɛa.

Maca zi jjihet n Arruḥ Netta zi Arruḥ Iqeddsen, ixs ad yini zi Arebbi, s minzi Arruḥ Iqeddsen d Arruḥ n Arebbi. Arruḥ niɣ buḥbeř nneɣ d ijj n buḥbeř iwessex zi ssibbet n ddnub i dayneɣ, maca Arruḥ n Arebbi d amezdag marra, war dayes uřa d ijj n řɛib. S uyenni Arruḥ n Arebbi d Arruḥ Iqeddsen. Yeccu ittwaxřeq-dd s Arruḥ Iqeddsen! D man aya war imsar ɛemmars zeg wami dd-igga Arebbi ijenwan d ddunect d marra min dayes. 

Adam d mmis n Arebbi zeg ucař am mammec nizwar nenna (L’Injil Luka 3:38). Ma nzemmar ad nini aqa uřa d Yeccu Lmasih d Mmis n Arebbi zi Arruḥ nnes i war ifennin? Wah, Netta zi Arruḥ Iqeddsen zi jjihet n Arruḥ nnes, u Netta zeg ucař zi jjihet n arrimet nnes i d as iwcin Arebbi umi dd-yudef s Arruḥ Iqeddsen deg uɛeddis n Maryam. Am Arruḥ nnes, am arrimet nnes, war dayes bu ddenb s minzi marra zi Arebbi břa ma iwca as afus uřa d ijjen!


Řɛahd n Jdid di Yeccu Lmasiḥ

aqa-t d L’Injil: Řexbar  Aṣebḥan

Qbeř nettwařa aqa Arebbi di arreḥmet nnes tameqqrant d tsegda nnes ikemmřen yarezzu:

- ijj n Mmis n bnadem břa ddenb deg wemcan n Adam,

- ijj n Ukehhan i isdaḥeǧen ad ɣares dd-iqarreb řebda, war iǧi ict n twařa deg useggʷas waha  s idammen n řmař ifennan, maca s idammen imezdagen n bnadem d amezdag,

- ict n Tɣarṣt (Ddbiḥet) tenni ɣar iǧa idammen d imezdagen ḥima ad ssizřen idammen nni zzates i weɣfar d řefdiyyet n ddnub,

- ijj n Ujeǧid d amsegged wenni iḥekkmen s tidett d tsegda, wenni d Mmis n Dawud i řebda.

Arebbi tuɣa yarezzu x man aya ḥima ad ikemmeř marra awařen nnes i igga i Adam d Ḥawa, u i Ibrahim u i Musa u i ujeǧid Dawud i usenjem n jjiř n bnadem zi ddnub nsen.  

Řɛahd Aqdim i igga ak-d Musa d ayt n Israyil, isscen aneɣ belli Arebbi d Amqeddas d ayt n Israyil d imednab, am nizwar neẓra. Ma xenni Udayen d imednab ktar zeg iwdan zi řegnus nneɣni? Ɛemmarṣ, maca Arebbi ixḍar i-ten d řgens nnes u isseḍhar-dd daysen aqa Arebbi d Amqeddes u Uday d amednub. Řɛahd Aqdim isscen aneɣ aqa uřa d ijj n bnadem i dd-iqqarsen zi Adam war izemmar ad dd-yas x řxaḍar ɣar Arebbi zi ssibbet n ddenb deg wuř n bnadem. Zi kuř řgens i iǧan dayes ijj n bnadem, Arebbi war izemmar ad t iqbeř zi ssibbet n ddenb. 

Yeccu Lmasiḥ iqqar: 

“War din uřa d ict n řḥajjet i dd-ittadfen ɣar bnadem zi barra tzemmar ad t tessexmej. Maca min i dd-itteffɣen zi bnadem, aqa man aya issexmaj bnadem.” … Inna asen i imeḥḍaren nnes: “Ma kenniw ɛad břa řefhamet? Ma war tefhimem ca belli marra min i ɣa yadfen bnadem zi barra, war izemmar ad t issexmej, minzi man aya war dd-ittidef ca ɣar wuř nnes, maca ɣar uɛeddis, xenni ad iffeɣ ɣar wemcan nnes, am issizdeg marra macca.” Xenni inna: “Min i dd-itteffɣen zi bnadem d man aya issxemmaj bnadem. Minzi zi daxeř, zeg wuřawen n iwdan i dd-itteffɣen ixarriṣen iɛeffanen: zzina, farq-ccɣeř, tukkarḍa, anɣay, ṭṭmeɛ, řɣar, taḥraymect, afucceḥ, tiṭṭ taɛeffant, aceqqef, tuffet, tubbuheřya. Marra timesřayin-a tiɛeffanin tteffɣent-i-dd zi daxeř uca ssxemmajent bnadem.”  (L’Injil Markus 7:15-23)

L’Injil isseḍḥar aneɣ belli Yeccu Lmasiḥ wenni iǧan zi Arebbi s Arruḥ Iqeddsen, ittwaṣelleb am mammec neqqar deg wedlis n unabi ameqqran Icaɛya wenni tuɣa innan awařen-a ɛřayen 700 n iseggʷusa qbeř i wexřaq n Yeccu Lmasiḥ (Ica. 53:5-7): 

“Ittwasnuqqeb x iɛeddiyen nneɣ, x řmuɛṣiyyet nneɣ řebzen t. Temmars xas tecti nni d aneɣ dd-issakkwaḍen řehna, u s iyezzimen nnes idweř aneɣ d agenfi. Marra neccin tuɣa nweddar am wuǧi, nedweř-dd kuř ijj ɣar webrid nnes, maca SIDI ijja ad xas dd-tewḍa řmuɛṣiyyet nneɣ marra. Deǧen t, uca ijja i-ten ad t ssbehdřen. War yarzim aqemmum nnes. Am izmar nedhen t ɣar tɣarṣt, amecnaw tixsi tegnu qibač i wenni tt iǧasen, ammu war yarzim Netta aqemmum nnes.” 

L’Injil Yuḥanna iqqar: 

"Ammu ixs AREBBI ddunect ař mani iwca ayenni n Mmis ḥima kuř ijjen wenni zzayes i ɣa yamnen, war ittwahellik ca, maca ad ɣares tiři Tudart ittduman." (Yuḥanna 3:16)

U tabrat i Iɛbraniyyen teqqar:

"AREBBI, awarni řami issiweř aṭṭas n twařawin u deg waṭṭas n ibriden ak-d řejdud s inabiyyen, aqa issiweř akidneɣ deg wussan-a ineggura s Mmis, wenni igga d awrit n kuřci, s wenni ɛawed i iggin ddunect. Wa d talellect n uɛuǧi nnes uřa d ṭṭabeɛ n tefras n tweṣṣaf nnes, wenni yarebbun marra timesřayin s jjehd n wawař nnes, aqa Netta, awarni řami issizdeg ddnub nneɣ s Yixef nnes, aqa iqqim ɣar yefus n Lɛaḍim di řuɛřa. Netta imɣar aṭṭas x lmalakat am iwart Isem icnan ktar zzaysen."  (Iɛbraniyyen 1:1-3)

Uca ɛawed:

“Minzi Lmasiḥ war yudif ca di Zzawect Iqeddsen i ittwaggen s ifassen, d wenni netta d lmatal n min iǧan d tidett, maca deg ujenna simant nnes, ḥima ad dd-iḍhar ɣarneɣ qibač i AREBBI. War iǧi ɛawed ḥima ad iqeddem Ixef nnes aṭṭas n twařawin am mammec tuɣa ittadef arrayes n ikehhanen kuř aseggʷas s idammen n inneɣni ɣar Zzawect Iqeddsen, - minzi mařa ammu i iǧa, iři ittxeṣṣa ad iweddeb aṭṭas n twařawin zeg wami tᵉttwagg ddunect - , maca ɣar uneggar n ddunect iwca Ixef nnes ict n twařat ḥima ad ibeṭṭeř ddnub s tɣarṣt n Yixef nnes, amecnaw mammec d ittwassars i iwdan ad mmeten ict n twařa, xenni awarni i řmewt nsen ad dd-yas řḥukm. Ammu ɛawed immewc Lmasiḥ ict n twařat d taɣarṣt, iwca deg Yixef nnes taɣarṣt n ddnub n waṭṭas, maca ɣar twasit nnes i twařa wiss tnayen ad ittwaẓar břa ddenb i Tudart n yenni t ittrajan.” (Iɛibraniyyen 9:24-28)

Adlis Iqeddsen issargeb aneɣ aqa aṭṭas n Wudayen ḥessben Lmasiḥ d Mmis n Dawud: 

“Umi ẓrin imeqqranen n ikehhanen d imseřmaden n idlisen lmuɛjizat i yegga u aqa iḥenjiren ttřaɣan di Zzawect Tameqqrant, qqaren: ‘Uṣanna i mmis n Dawud!’, xeyyqen aṭṭas …” (L’Injil s ufus n Matta 21:15)

“Yeccu inna: ‘Min dd awem iḍharen di Lmasiḥ? Umi igga mmis?’ Nnan as: ‘N Dawud.’ ” (L’Injil s ufus n Matta 22:42)

‘Umi isřa belli Yeccu Nnaṣiri aqa-t din, ibda isɣuyyu, iqqar: ‘A Yeccu, mmis n Dawud, arḥem ayi!’ Webbxen t aṭṭas ḥima ad isqar, maca netta iqqim isɣuyyu ktar: ‘A Mmis n Dawud, arḥem ayi!’ ” (L’Injil s ufus n Markus 10:47, 48) 

Ittwaṣelleb Mmis n Dawud wanita ɛlaḥsab nnubuwat i xas nabben inabiyyen zi Israyil, u ɛlaḥsab awařen n Lmasiḥ x Yixef nnes umi izwar issiwiř x uweddeb nnes i ɣa imsaren di Urcalim: aqa ad t sellmen i imeqqranen n řgens u i ikehhanen u ad xas ḥekmen s řmewt x ṣṣalib uca deg wass wis třata ad dd-ikkar. Man aya marra imsar am mammec t nnan inabiyyen uřa d Lmasiḥ simant nnes u marra aya ittwari di L’Injil. 

Řami tuɣa yuyeř ɣar ṣṣalib, yarbu lɛiqab nni s uɣiř tuɣa ittxeṣṣa ad xas yiři ḥima ad xaneɣ ifdi s idammen nnes: ɣares Netta lɛiqab, ɣarneɣ neccin asenjem deg Yisem nnes, ammu i ikemmeř Arebbi tasegda nnes dayes ařami neccin inni ixḍan, ad ttwassnejmen am mammec t yenna Yuḥanna Amseɣḍaṣ: 

“Xzarem, aqa-t d Izmar n AREBBI i ittekksen ddnub x ddunect!” ((L’Injil s ufus n Yuḥanna 1:29)

Ma tiwḍed ad tfehmed řexxu ssir ameqqran wanita? Yeccu Lmasiḥ wanita Netta d Mmis  n bnadem nican d amsegged, břa ddenb maca s řɛeks n Adam, Netta d Akehhan Ameqqran wenni iqeddmen ixef nnes d Taɣarṣt nni zi ittwazeǧɛen idammen nnes izdigen zzat i řkursi igellden n Arebbi i weɣfar n ddnub, Netta d Arruyas n ikehhanen nni izemmaren ad dd-adfen řebda ɣar Zzawect Tameqqrant n Arebbi deg ujenna s tnukra nnes zeg imettinen d tmeksi nnes ɣar ujenna (xzar Řexdayem n Rrusul 1:1-11) u Netta ɛawed d Mmis n Dawud, d Ajeǧid i řebda s Tudart nnes i war ifennin s tnukra nnes zeg imettinen awarni řami immut x ṣṣalib issizdeg aneɣ s idammen n yixef nnes.

I řexxu min i ɣa tegged? Ad taɣ ad inhezz dsas n tudart nnek mařa teɣrid marra man aya i twařat tamezwarut. Ma man aya nican, ma man aya d tidett? Ad taɣ ad tafed aqa ɣarek aṭṭas n iseqsiten niɣ war d ac iɛjib ca řḥař niɣ ɣarek meẓri maḥend ad tessned ktar. Nettcejjaɛ kuř ijjen wenni / tenni i ɣa iɣaren awařen-a ḥima ad ixarreṣ mliḥ, ad yarzu deg Wedlis Iqeddsen, s minzi Arebbi izemmar ad yarzem řeɛqeř nnek d wuř nnek, ma man aya d tidett niɣ llla! Maca ittxeṣṣa ad tarzud mliḥ. Adlis Iqeddsen iqqar: 

“Maca břa liman war izemmar ad ittwarḍa AREBBI. Minzi wenni i dd-iqarrben ɣar AREBBI, ittxeṣṣa as ad yamen belli Netta aqa-t din u Netta d amxeǧeṣ n yenni xas yarezzun.” (Tabrat i Ɛibraniyyen 11:6)

Ma texsed ad dd-tadfed ɣar Řɛahd n Jdid ak-d Arebbi maḥend ad ɣarek yiři weɣfar n ddnub nnek d wesřeḥ akides zi řeɛdawet i iǧan deg wuř nnek umi war tumined di Mmis i d anɣ iwcin s waṭṭas n uweddeb d umarret. Arzu mliḥ deg Wedlis Iqeddsen i ɣarek/ɣarem jar ifassen. 


S Wedlis nnes izemmar Arebbi ad ac issiweř deg wuř d řeɛqeř nnek. Aqa din aṭṭas n tmesřayin nni ɛad war nzemmar ad tent nfessar, maca Arebbi izemmar ad ac / am ifessar marra man aya xmi i ɣa tarzmed Adlis Iqeddsen, ad tebdid ad tɣared s yixef nnek s wuř yarzem u s řeɛqeř yarezzun ḥima ad tessned min ixs ad yini Arebbi u min iɛna Yeccu Lmasiḥ. Yeccu iqqar: 

“Ttarem, ad awem immewc, arzum, ad tafem, sqarqbem, ad awem ittwarzem.  Maɣar marra wenni i ɣa ittaren, ad iṭṭef u wenni i ɣa yarzun ad yaf, u wenni i ɣa issqarqben ad as ittwarzem.” (L’Injil Matta 7:7-8) 

Ma tufid aqa Arebbi isscen ac / am abrid I iǧan nican, xenni xarreṣ mlih u ḥseb ttaman n weḍfar n Yeccu Lmasiḥ, minzi iwdan carhen t, uca ad carhen ɛawed imeḥḍaren d imeḍfaren nnes. Xzar L’Injil s ufus n Luka 9:57-62 x man aya. Xzar ɛawed Luka 18:28-30 d Luka 14:25-35 x řefḍer ameqqran n weḍfar n Yeccu Lmasiḥ d řmunet i dd-ittřiqen i yenni i d as i ɣa iḍfaren. 

L’Injil n Yeccu Lmasiḥ, Řexbar Aṣebḥan yiweḍ-dd řexxu ɣar ineggura n ddunect s ktar n 2000 iřsawen. Aṭṭas war dayes arezzun, aṭṭas ɛad war d as fhimen, aṭṭas qqaren Adlis Iqeddsen ḥarfen t iwdan, aṭṭas n řḥukkam d imeqqranen n ddunect carhen t, mennɛen inni sadu řḥukm nsen ad t ɣaren, aṭṭas n iwdan qqaren mammec i ɣa ttwaɣfaren ddnub amenni waha (ttun belli Lmasiḥ imarret sennej i řmijař i nzemmar ad t neksi neccin), aṭṭas war fhimen belli liman di Lmasiḥ war iǧi d ict tmesřact tarxeṣ maca s řɛeks d ict n tmesřact i x ittxeṣṣa bnadem ad ixsar tudart nnes ḥima ad tt yaf. 

Yeccu Lmasiḥ iqqar:

“Mařa ḥed yusa-dd ɣari uca war icarh baba as niɣ yemma as, aytmas niɣ yessmas, tamɣart nnes niɣ tarwa nnes, u ɛad uřa d ixef nnes, war izemmar netta ad yiři d ameḥḍar inu. Wenni war iksin ṣṣalib nnes, ad ayi dd-iḍfar, war izemmar ad yiři d ameḥḍar inu. Wenni war iksin ṣṣalib nnes, ad ayi dd-iḍfar, war izemmar ad yiři d ameḥḍar inu.” (L’Injl s ufus n Luka 14:26-27)

S uyenni ntaf aqa ddenb amezaru u ddenb ameqqran marra, netta d břa liman di Yeccu Lmasiḥ, Mmis n Arebbi. Neqqar man aya di L’Injil s ufus n Yuḥanna:

“Ammu ixs AREBBI ddunect ař mani iwca ayenni n Mmis ḥima kuř ijjen wenni zzayes i ɣa yamnen, war itthellik ca, maca ad ɣares tiři tudart ittduman. Minzi AREBBI war dd-issekk ca Mmis ɣar ddunect ḥima ad iḥaseb ddunect, maca issekk i-t-i-dd ḥima ad zzayes tenjem ddunect. Wenni zzayes i ɣa yamnen war ittᵉtwaḥaseb ca. Wenni war ittimnen ca aqa ittwaḥaseb zi řexxu minzi netta war yumin ca deg Yisem n uyenni n Mmis n AREBBI. D wa d řeḥkam, aqa Tafawt tusa-dd ɣar ddunect, iwdan xsen taǧest x Tfawt, minzi timegga nsen tuɣa atent d tiɛeffanin. Marra wenni itteggen tuɛeffna, icarreh Tafawt, war dd-ittis ca ɣar Tfawt, ḥima war ttwawebbxent ca timegga nnes. Wenni itteggen tidett ad dd-yas ɣar Tfawt, ḥima ad banent timegga nnes, aqa ttwaggent di AREBBI.” (L’Injl s ufus n Yuḥanna 3:16-21)

Mařa bnadem yumen di Lmasiḥ aqa mmeksin xas ddnub nnes s taɣarṣt n Izmar n Arebbi deg wemcan nnes, uca marra ddnub i negga ad aneɣ ttwaɣfaren s Yisem nnes, nedweř d ijj bnadem n jdid am mammec tura: 

“S uyenni mařa ḥed di Lmasiḥ i iǧa, aqa netta ittwaxřeq-dd zi jdid. Xenni min iǧan d aqdim iɛdu. Marra idweř d jdid s AREBBI wenni d aneɣ isseṣřeḥ akides s Lmasiḥ uca iwc aneɣ tasexxart n weṣřaḥ.” (Tabrat i Ikurintiyyen wiss tnayen 5:17, 18) 

Xenni ad nuyur di tudart n jdid uca ad neqqim d iḥenjiren n Arebbi břa řɛib s urucci ak-d idammen nnes. Ad niři d imezdagen, war iǧi s řexdayem nneɣ nni negga, maca s liman dayes aqa nemuṭṭi zi taǧest ɣar Tgeldit n Mmis n Arebbi tenni i dd ɣa yasen deɣya.  

Lmasiḥ iqqar:

“Asem-dd ɣari marra kenniw, inni yuḥřen d yenni yarbun ddqeř, ad awem wceɣ arraḥet, ksim-dd azayřu inu xawem, řemdem zzayi, (minzi) Necc d amhin d amwaḍeɛ n wuř uca ad tafem arraḥet i řeɛmur nwem. Minzi azayřu d řeḥmeř inu fsusen.” (L’Injl s ufus n Matta 11:28-30).